Για τη διάσωση της ΧΡΩΠΕΙ και τη δημιουργία του Πόλου Καινοτομίας στην Οδό Πειραιώς│Τοποθέτηση Ν. Μπελαβίλα

Το όραμα για τον μεγάλο ερειπιώνα της οδού Πειραιώς, από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, αποτέλεσε ένα  θερμό πεδίο και μια πρόκληση για το μέλλον της Αθήνας και του Πειραιά. Ένα στρατηγικό σχέδιο, μία σειρά μελετών που ξεκίνησε από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ, οδήγησε στα σχετικά διατάγματα τα οποία όρισαν τα προστατευόμενα 88 βιομηχανικά κτίρια, τις χρήσεις γης, τα ύψη ορόφων και τον χαρακτήρα του ιστορικού άξονα: Παραγωγή, πολιτισμός, εκπαίδευση και καινοτομία.

Αυτές οι αρχές ενσωματώθηκαν στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας και υπηρετήθηκαν διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις. Από τον Κ. Λαλιώτη και τη Μ. Μερκούρη, τον Δ. Σαράφογλου, τον Γ. Σουφλιά και τη Ντ. Μπακογιάννη αλλά και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ του 2015-2019.

Το ίδιο συνεπείς σε αυτό το όραμα ήταν όλες οι δημοτικές αρχές του Δήμου Αθηναίων από την εποχή του Δ. Μπέη έως σήμερα. Διατηρητέα Μνημεία, Πολιτισμός, Επιχειρήσεις, Εκπαίδευση.

Τεχνόπολη στο Φωταέριο Αθηνών, Πολιτιστικό Κέντρο στο Πιλοποιείο Πουλόπουλου, Ταινιοθήκη της Ελλάδος  στο μηχανουργείο και θερινό κινηματογράφο «Λαΐς», Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Κλωστοϋφαντουργία Σικιαρίδη, Φεστιβάλ Αθηνών στην Επιπλοποιία Τσαούσογλου, Μουσείο Μπενάκη στο Εργοστάσιο Lada, «Σχολείον» Ειρήνης Παππά στη Χαρτοποιία Σάνιτας, Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Μοσχάτου στα Σφαγεία Ταύρου.

To ενδιαφέρον βρίσκεται στο ότι -εκτός από τους εμπνευσμένους του πολιτισμού και της τέχνης, τον Δεληβοριά του Μουσείου Μπενάκη, τον Κεσσανλή της Καλών Τεχνών, την Ειρήνη Παππά, τον Μιχάλη Κακογιάννη, τον Νίκο Κούνδουρο, οι οποίοι δρομολόγησαν μαζί με τις πολιτικές προσωπικότητες αυτές τις εξαιρετικές δημιουργίες- και ο ιδιωτικός τομέας ακολούθησε στην ίδια ακριβώς κατεύθυνση: Σοκολατοποιία Παυλίδη και Ελαιουργία Ελαΐς, Χαλκουργία ΧΑΛΚΟΡ, Factory Outlet στην Κλωστοϋφαντουργία Γαβριήλ. Και οι ιδιώτες άνθρωποι του πολιτισμού έπραξαν το ίδιο. Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και το Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» είναι η πιο λαμπρή απόδειξη. Έτσι, η λογική διατήρησης του ιστορικού τοπίου κυριάρχησε. Για να γίνουν τα πιο πάνω δεν γκρεμίστηκε ούτε ένα κτίριο ενώ στα κενά ή χωρίς ενδιαφέρον οικόπεδα κατασκευάστηκαν νέα κτίρια σύμφωνα με τις επιταγές των ως τότε διαταγμάτων. Δεν αποκλείστηκαν μεγάλες νέες χρήσεις. Αντίθετα, σχεδιάστηκαν εκεί όπου δεν θα έκαναν ζημιά, τέσσερα εμπορικά κέντρα στη συμβολή μεγάλων αξόνων -ένα στη Χαμοστέρνας και τρία στην Κηφισού-καθώς και  η εμβληματική ΕΛΣΤΑΤ στην είσοδο της πόλης.

Η ολοκλήρωση της πεζοδρόμησης της οδού Ερμού και της εξόδου του Μεγάλου Περιπάτου (Διονυσίου Αρεοπαγίτου-Βασιλέως Παύλου-Ερμού) στην Τεχνόπολη ήταν αυτή που απογείωσε την ταυτότητα του βορείου σκέλους της οδού Πειραιώς.

Το αποτέλεσμα ήταν η αναβίωση του παρακμασμένου βιομηχανικού brown-field και η μετατροπή των πρώτων 3,5 από τα 7 χιλιόμετρα του μήκους της Πειραιώς, από την Τεχνόπολη ως τη ΧΡΩΠΕΙ, να δέχονται πλέον εκατομμύρια επισκέπτες -τουρίστες, νέους, μαθητές/τριες, φοιτητές/τριες, επιστήμονες- στα μουσεία, στα φεστιβάλ, στις πανεπιστημιακές αίθουσες, στους χώρους αναψυχής, στους χώρους των γραφείων, των βιομηχανιών, του εμπορίου.

Μία οδός Πειραιώς, λοιπόν, με μία επιτυχημένη συνύπαρξη οργανισμών και επιχειρήσεων, με πραγματικούς αναπτυξιακούς όρους και όχι με λεηλασία, με χιλιάδες θέσεις εργασίας και βιώσιμους οργανισμούς και εταιρείες.

Στον Δήμο Πειραιά δεν είχαμε την τύχη να υπάρξουν στρατηγήματα μεγάλης κλίμακας τέτοιου τύπου. Οι δημοτικές αρχές ήταν παντελώς απούσες από όλους αυτούς τους σχεδιασμούς, τις πρωτοβουλίες ενθάρρυνσης, τη στήριξη αυτού του μεγάλου και οραματικού σχεδίου της οδού Πειραιώς.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο δήμαρχος Στ. Λογοθέτης και αργότερα πιο οργανωμένα το 1999-2000 στη δική του θητεία ο Χρ. Αγραπίδης, δρομολόγησαν την εγκατάσταση των δικαστηρίων στα διατηρητέα κτίρια της ΧΡΩΠΕΙ. Η κεντρική κυβέρνηση υιοθέτησε αυτές τις ιδέες θεσμοθετώντας τη χρήση για την αξιοποίηση του ιστορικού εργοστασίου. Το 2008-2010 το θέμα επανήλθε και εμφανίστηκε ολοκληρωμένη πρωτοβουλία από το Πολυτεχνείο. Μελετήσαμε τον χώρο, αποδείξαμε ότι μπορεί να συμβεί η μετεγκατάσταση των δικαστηρίων στον χώρο της ΧΡΩΠΕΙ, παρουσιάσαμε τα σχέδια δημόσια και στους φορείς της πόλης. Όμως τότε ο Δήμος Πειραιά και ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά έδειξαν ατολμία, θεωρώντας πρόβλημα τα διατηρητέα κτίρια, αν και γνωρίζουν ότι η πλειοψηφία των σημαντικών δικαστηρίων της χώρας και όλης της Ευρώπης στεγάζεται σε διατηρητέα κτίρια. Η Αθήνα με την Ευελπίδων και το Αρσάκειο, η Πάτρα, ο Βόλος, τα Χανιά, η Ερμούπολη, το Ναύπλιο. Εγκατέλειψαν την ιδέα και τα Δικαστήρια δεν πήγαν ποτέ στη ΧΡΩΠΕΙ.

Το 2016 αναλάβαμε την πρωτοβουλία, πάλι η ομάδα του Πολυτεχνείου μαζί με την Περιφέρεια Αττικής και τον Γ. Γαβρίλη, το Ίδρυμα «Κακογιάννης» και τη Σχολή Καλών Τεχνών, τους δημάρχους Ρέντη-Νίκαιας και Μοσχάτου-Ταύρου να αναθερμάνουμε τα έργα για το νότιο σκέλος το οποίο είχε μείνει νεκρό. Ο Δήμος Πειραιά δεν εμφανίστηκε στον διάλογο. Με την «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» ξεκινήσαμε δύο μεγάλους διαγωνισμούς. Έναν για το Ιστορικό Τρίγωνο της Αθήνας, που πέτυχε και σήμερα υλοποιείται -διότι ο Κ. Μπακογιάννης τον υιοθέτησε και συνέχισε την εκτέλεση του- και έναν για την Οδό Πειραιώς, ο οποίος έφτασε στην προκήρυξη του με τη συνεργασία της Περιφέρειας Αττικής, με εγκεκριμένους προϋπολογισμούς και με παρεμβάσεις σε όλο το μήκος του πειραϊκού τμήματος του δρόμου, από τη γέφυρα Κηφισού ως την ΕΛΣΤΑΤ. Η Περιφέρεια ίδρυσε «Γραφείο της Οδού Πειραιώς» για αυτό το σκοπό. Για να εκτελέσει μαζί με την «Ανάπλαση Αθήνας» και τους δήμους τα έργα. Με την αυτοδιοικητική αλλαγή, ο Γ. Πατούλης ως νέος περιφερειάρχης εγκατέλειψε το έργο όπως και πολλά άλλα. Ούτε ο Γ. Μώραλης ως Δήμαρχος Πειραιά έδειξε το ελάχιστο ενδιαφέρον για όλο αυτό.

Λίγο αργότερα, τον χειμώνα του 2018, στείλαμε από την «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» στο Υπουργείο Ανάπτυξης την πρόταση για τη δημιουργία πόλου καινοτομίας στο διατηρητέο συγκρότημα της ΧΡΩΠΕΙ. Η πρόταση έγινε αμέσως δεκτή. Ακολούθησαν οι εκλογές του 2019. Αυτή την πρόταση ακολούθησε ο νέος υπουργός Άδ. Γεωργιάδης. Στην πρώτη ανακοίνωση του φθινοπώρου 2019 και την πρώτη ΚΥΑ για την αλλαγή χρήσης από Δικαστικό Μέγαρο σε Πόλο Καινοτομίας το φθινόπωρο του 2019 υπάρχει ρητή αναφορά στα διατηρητέα κτίρια. Συμφωνήσαμε αμέσως στο Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά. Κάπου εκεί στράβωσε η δουλειά. Είτε οι εμπλεκόμενες εταιρείες είτε οι στενόμυαλοι πολιτικοί υπεύθυνοι ή και οι δυο πλευρές μαζί έκαναν την επιλογή να είναι οι πρώτοι -μετά από τριάντα χρόνια- που θα αγνοούσαν τη μεγάλη παράδοση και επιτυχία του σχεδιασμού των μνημειακών εργοστασίων της οδού Πειραιώς. Είναι οι πρώτοι που θα κατεδαφίσουν αντί να αναβιώσουν ένα τόσο σημαντικό ιστορικό βιομηχανικό συγκρότημα.

Για να το πετύχουν, προχώρησαν σε δύο λαθροχειρίες. Ανέσυραν ένα παμπάλαιο πιστοποιητικό γραμμένο στο πόδι από το Τμήμα Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων Βιομηχανίας (ΤΑΣ Βιομηχανίας) που συντάχθηκε προ 22 ετών. Αυτό το πιστοποιητικό κρίνει επικίνδυνα τα κτίρια. Επικίνδυνα παλιά κτίρια δεν σημαίνει αυτομάτως κατεδαφιστέα κτίρια. Αν ήταν έτσι θα είχαμε κατεδαφίσει εκτός των άλλων και το δικό μας Δημοτικό Θέατρο που κρίθηκε επικίνδυνο μετά τους σεισμούς του ’81 και απαγορεύθηκε η λειτουργία του. Στην ίδια την Πειραιώς αναστηλώθηκαν κτίρια «επικίνδυνα» τα οποία ήταν κομμάτια και θρύψαλα, το Γκάζι, η Σικιαρίδειος, η Σάνιτας και πολλά άλλα. Και συνεχίζουν να αναστηλώνονται από άξιους ιδιοκτήτες και επιστήμονες. Με βάση αυτό το πρωτόκολλο του 1999 εκδόθηκε μία ανεκδιήγητη ΥΑ το 2021, η οποία επέβαλλε «την αναδιάταξη κελυφών». Επειδή στο Υπουργείο Περιβάλλοντος δεν είναι αμόρφωτοι -όποιος ή όποια το έγραψε γνώριζε ότι η αναφορά σε λέξεις όπως «κατεδάφιση», «καθαίρεση», «αποξήλωση» διατηρητέου, δεν θα είχε καμιά τύχη το ΣτΕ που θα ακύρωνε πάραυτα την απόφαση- έγραψε, λοιπόν, αυτόν τον ψευδώνυμο όρο για να ξεφύγει. Τα 17 τεράστια κτίρια της ΧΡΩΠΕΙ δήθεν θα τα μετακινήσουν αναδιατάσσοντας τα!

Παρότι ο επιστημονικός κόσμος έχει τοποθετηθεί προ πολλού, η Διεθνής Επιτροπή για την Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH-Ελληνικό Τμήμα) ως επιστημονικός σύμβουλος της UNESCO για τα μνημεία πήρε θέση με ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, παρότι οι εντεταλμένοι μηχανικοί του ΥΠΠΟ γνωμοδότησαν αρνητικά στην κατεδάφιση, μία άνωθεν εντολή ξήλωσε όλο το θεσμικό οικοδόμημα για τη ΧΡΩΠΕΙ και την Οδό Πειραιώς.

Επιπρόσθετα και με μεγάλη βεβαιότητα εκεί θα εντοπιστούν τα Μακρά Τείχη στα θεμέλια της ΧΡΩΠΕΙ (έχουν εντοπιστεί στην ίδια ακριβώς ευθεία σε άλλα τρία σημεία ως τη γέφυρα του Κηφισού και φαίνονται επίσης ακριβώς εκεί στους χάρτες προ της οικοδόμησης της οδού Πειραιώς του 1874-1875). Αν συμβεί αυτό, το μεγάλο υπόγειο πάρκινγκ των 600 θέσεων, που η μελέτη του ΥΠΕΝ προβλέπει -και το οποίο φαίνεται να συνιστά τον κύριο λόγο της πρόκρισης της κατεδάφισης- θα είναι αδύνατον να κατασκευαστεί. Και τότε για άλλη μια φορά θα δούμε να εξελίσσεται το σόου των ψευδών διλημμάτων «Αρχαία ή Ανάπτυξη;». Ψευδή διλήμματα καθώς πιο πάνω εξηγείται πώς δεκάδες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στην οδό Πειραιώς απάντησαν διατηρώντας μνημεία, αρχαιότητες και δημιουργώντας ελκυστικές, δημιουργικές, βιώσιμες νέες χρήσεις μεγάλης κλίμακας.

Η δημοτική αρχή Μώραλη, όπως εγκατέλειψε την ιδέα της Ιπποδάμειας Αγοράς μόλις αυτό επέλεξε ο υπουργός Γεωργιάδης, όπως εγκατέλειψε τα σχέδια των δικαστηρίων μόλις ανέλαβε την πρωτοβουλία ο υπουργός Γεραπετρίτης, με πανομοιότυπο τρόπο εγκατέλειψε και τη ΧΡΩΠΕΙ στα χέρια των εργολάβων του Μαξίμου.

Είμαστε βέβαιοι/ες ότι αυτή η εποχή τελειώνει. Η οικονομική κρίση αλλάζει πολλά και θα αλλάξει περισσότερα. Και οι πολιτικές εξελίξεις το ίδιο. Όμως, ο Δήμος Πειραιά θα έχει χάσει την τιμή του ως σιωπηλός κυβερνητικός ακόλουθος. Αμέτοχος ή συμμέτοχος.

Κάποτε θεωρήθηκε «ανάπτυξη» η κατεδάφιση του Ρολογιού, της Δημοτικής Αγοράς, των νεοκλασικών μεγάρων του Τσίλλερ, της Ραλλείου, του «Ακταίον». Η κοινωνία μας μετάνιωσε για αυτό. Ακόμη αναφέρεται στα χαμένα μνημεία της. Θεωρούσαμε ότι αυτή η αναχρονιστική αντίληψη που μόνο κακό έκανε στον Πειραιά είχε παρέλθει. Σήμερα επιστρέφει. Στην προηγούμενη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου με θέμα τη ΧΡΩΠΕΙ, χωρίς κανένα σοβαρό επιχείρημα, χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση, μέσα σε λίγα λεπτά δημοτικοί σύμβουλοι των παρατάξεων Μώραλη και Βλαχάκου ψήφισαν για ένα κορυφαίο θέμα χωρίς να πουν λέξη, συναίνεσαν στην αποξήλωση της ιστορικής μνήμης. Με μειοψηφούντες μόνο τους συμβούλους του «Πειραιάς για Όλους» και τον Θανάση Διαβολάκη της «Ανταρσία στο Λιμάνι». Φαίνεται ότι για τη δημοτική μας πλειοψηφία, το «ελληνικό Μάντσεστερ» είναι καλό για τις εκδηλώσεις, τις δεξιώσεις και τις περήφανες ομιλίες. Μην το έχουμε όμως και μες στα πόδια μας.

 

 

Last modified onΣάββατο, 09 Ιουλίου 2022 07:05

Video Gallery

Πειραιάς για Όλους: Δραγάτση 12 - Πλατεία Κοραή | Δημαρχείο Πειραιά 4ος όροφος│Γραφείο 8 | τηλ: 2132022353 & 2132022252
Στέκι του Λιμανιού της Αγωνίας Πραξιτέλους 78 & Ελ. Βενιζέλου